February 29

Ամփոփիչ աշխատանք

Ի՞նչ է բնութագրում ջերմաստիճանը:

Ջերմաստիճանը բնութագրում է մարմնի ջերմությունը

Ե՞րբ են մարմինները ջերմային հավասարակշռության վիճակում:

Մարմինները ջերմային հավասարակշռության վիճակում են, երբ նրանց ջերմաստիճանները հավասարվում են։

Ջերմաչափի ի՞նչ տեսակներ գիտես:

Կան էլեկտրական, մետաղական, էլեկտրոնային, հեղուկային և այլ ջերմաչափերի տեսակներ։

Ինչպե՞ս պետք է օգտվել բժշկական ջերմաչափից:

Առաջինը բժշկական ջերմաչափը պետք է թափահարել, հետո մար

Ո՞ր երևույթներն են կոչվում հալում և պնդացում:

Հալում-երբ որ մարմինը պինդ վիճակից վերածվում է հեղուկ վիճակի։
Պնդացում-երբ որ մարմինը հեղուկ վիճակից վերացվում է պինդ վիճակի։

Ո՞ր մեծություն է կոչվում եռման ջերմաստիճան:

100 ցելսիուս ջերմաստիճանը։

Ինչու՞ է Արեգակը համարվում Երկրի վրա կյանքի և ջերմության գլխավոր աղբյուրը:

Արևը ամենակարևոր ջերմային աղբյուրն է, որովհետև նա է չափաբաձնով է տալիս ջերմությունը:

Վառելանյութի ի՞նչ տեսակներ գիտես:

Նաֆթ, բենզին, Արեգակը, պայտը, տորֆ, ածուխները, թերթաքարերը,  փայտանյութը:

Կա՞ն արդյոք Երկրի ընդերքում ջերմային էներգիայի այլ աղբյուրներ:

Այո կան և դրանք են, մագմա, երկրի, միջուկը և գեյզերներ:

Ե՞րբ են մարմինները համարվում էլեկտրականացված:

Եթե այդ մարմինը շփելուց հետո այլ մարմիններին ձգում է, այդ մարմինը էլեկտրականացված է՝ նրան հաղորդված է էլեկտրական լիցք:

Ինչպե՞ս են պարզում մարմինների էլեկտրականացված լինելը:

Մարմինների էլեկտրականացված լինելը պարզում են էլեկտրացույցի միջոցով:

February 28

Ինքնաստուգում

1․ Բացատրեք «Հայրենիք» հասկացությունը

Դա այն տարածքն է, որտեղ դարեր շարունակ ապրում են մարդիկ, կերտում իրենց պատմությունը, ստեղծում մշակութային արժեքներ։

2․ Որո՞նք են Մեծ Հայքի 15 նահանգները

1-Բարձր Հայք

2-Ծոփք

3-Աղձնիք

4-Տուրուբերան

5-Կորճայք

6-Մոկք

7-Պարսկահայք

8-Վասպուրական

9-Սյունիք

10-Արցախ

11-Փայտակարան

12-Ուտիք

13-Գուգարք

14-Տայք

15-Այրարատ

4․ Ինչպե՞ս է Վանա լճի նախկին անվանումը

Բզնունյաց ծով

5․ Ո՞րն է հայերի հայրենիքը

Հայերի հայրենիքը Հայաստանն է։

6․ Ե՞րբ է սկզբնավորվել քարի դարը և ի՞նչ փուլերի է բաժանվում

Քարի դարը մարդկության պատմության ամենավաղ և ամենաերկարատև շրջանն է։ Այն սկզբնավորվել է շուրջ 3 միլիոն տարի առաջ և ավարտվել է Ք․ա․ 6-րդ հազարամյակի կեսերին։ Քարի դարն իր հերթին բաժանվում է երեք փուլերի՝ հին քարի դար, միջին քարի դար և նոր քարի դար։

7․ Ինչո՞վ է հայտնի Ախթամար կղզին

Աղթամարկղզու վրա կառուցված նշանավոր Ս․ Խաչ եկեղեցին։

8․ Ինչո՞ւ է Հայաստանի տարածքը կոչվում լեռնային երկիր

Հայկական լեռնաշխարհում կան բազմաթիվ բարձր լեռնաշղթաներ, կան նաև դաշտեր, հովիտներ ու սարահարթեր։ Հայաստանի տարածքը հարևան երկրների համեմատ բարձր է։ Այդ պատճառով հաճախ անվանում են նաև Լեռնային երկիր

9․ Ինչպե՞ս են օտարները կոչել Հայաստանը

Օտարները Հայստանը  կոչել են Արմենիա, Ուրարտու, հարևան վրացիները՝ Սոմխեթի։

10․ Ո՞րն է Վանի թագավորության նշանակությունը Հայաստանի պատմության մեջ։

Վանա լճի ավազանում ստեղծվեց և աստիճանաբար հզորացավ համահայկական առաջին թագավորությունը։ Այն մեծ դեր է խաղացել ոչ միայն Հայաստանի, այլև համաշխարհային  պատմության մեջ։ Աստվածաշնչում այդ թագավորությունը հայտնի է Արարատ անվամբ, իսկ ասորեստանցիներն այն կոչում էին Ուրարտու։

11․ Որոնք են Հայկական լեռնաշխարհի սահմանները

Զագրոսյան լեռներով դեպի արևելք և դեպի Փոքր Ասիա տանող գլխավոր ճանապարհների վրա։

12․ Որտե՞ղ է գտնվել Կիլիկյան Հայաստանը

Կիլիկյան Հայաստանը գտնվել է Մեծ հայքի կողքը

13․ Որո՞նք են հին քարի դարի կարևոր կայանները

Հայաստանում հայտնաբերված հնագույն պալեոլիթյան կայանը Գուգարքում է և ունի ավելի քան 1,8 միլիոն տարվա հնություն։ Դա Եվրոպայի և Արմտյան Ասիայի տարածքում նախամարդու հնագույն կայանն է։ Հին քարի դարի կարևոր կայաններ կան Արտին լեռան վրա, Արզնիում, Ազոխում (ԼՂՀ Հադրութի շրջան) և բազմաթիվ այլ վայրերում, որտեղից գտնվել են մեծ քանակությամբ հնագույն մարդու ոսկորներ, գործիքներ և զենքեր։

14․ Ո՞վ թալանեց Արդինի-Մուսասիր գլխավոր տաճարը

Սարգոն 2-րդը

15․ Ի՞նչ է Միջնաշխարհը

Լեռնաշխարհի կետնրոնական մասը կոչվում է Միջնաշխարհ։

16․ Ի՞նչ գիտեք Թեյշեբային քաղաքի մասին

Ռուսա 2-ը կատարել է նաև բազմաթիվ շինարարական աշխատանքներ։ Ներկայիս Երևանի տարածքում կառուցեց Թեյշեբաինի (Կարմիր բլուր) քաղաքը։ Այն նվիրված էր ռազմի և քաջության աստված Թեյշեբային։

17․ Ո՞րն է Հայկական բարձրավանդակի ամենաբարձր լեռը և որքա՞ն է բարձրությունը

Հայկական բարձրավանդակի ամենաբարձր լեռը մեծ Արարատն է, որը հայտնի է նաև Մասիս անունով։ Այն ծովի մակարդակից բարձր է 5165մ։

18․ Ո՞վ է Արատտայի հովանավոր աստվածը

Արատտայի հովանավոր աստվածն էր Հայկը։ Նա իմաստության և ջրերի աստված Հայայի որդին էր։

19․ Հյուսիսից արշավող ո՞ր ցեղերի դեմ է պայքարել Վանի թագավորությունը

Կիմերների

20․ Ո՞ր լեզվաընտանիքին են պատկանում հայերը

Հայերը պատկանում են աշխարհի ամենաբազմանդամ լեզվաընտանիքին։ Այն կոչվում է հնդեվրոպական, քանի որ այդ լեզվաընտանիքի լեզուները գործածվել են Հնդկաստանի արևելքից մինչև Եվրոպայի արևմուտք ձգվող տարածքում։

21․ Ո՞վ է Ռուսա 3-ի հայրը

Ռուսա 2-ը

23․ Ո՞վ է կառուցել «Շամիրամի ջրանցքը»

Մենուա

24․ Ինչո՞ւ է Արարատը համարվում սրբազան լեռ

Համաշխհարային ջրհեղեղի ժամանակ Նոյ նահապետի տապանը հանգրվանել է Արարատի գագաթին։ Արարատ լեռը քրիստոնյաների, առաջին հերթին հայերի համար համարվում է սրբազան լեռ։

25․ Ո՞ր թվականներին է գահակալել Արգիշտի 1-ը

Ք․ա․ 786-764

26․ Մեծ Հայքի ո՞ր նահանգներն է իր մեջ ընդգրկում ներկային ՀՀ տարածքը

Այրարատ

27․ Ե՞րբ է հայտնագործվել կրակը

Ք․ա․ 12-րդ հազարմյակ

28․ Ո՞րն է ՀՀ ամենաբարձր գագաթը և որքա՞ն է բարձրությունը

ՀՀ-ի տարածքի ամենաբարձր լեռը Արագածն է։ Այն ունի 4096 մ․ բարձրություն։

29․ Ո՞ր արքան ստեղծեց տեղական սեպագիրը

Իշպուինի արքան

30․ Ո՞րն է Հայկական լեռնաշխարհի առաջին պետությունը

Մեծ Հայքը

31․ Ո՞ր երկրի մասին է ասվում՝ ընդարձակ, հպատակություն չճանաչող երկիր

Նարիրի

32․ Ո՞րն է Հայկական լեռնաշխարհի գործող հրաբխային գագաթը

Հայկական լեռնաշխարհի լեռները հրաբխային հանգած գագաթներ են, սակայն կա մի գագաթ՝ Թոնդուրեկը, որն այսօր էլ գործող է։

33․ Ո՞վ է հաջորդել Իշպուինիին

Մենուա արքան

34․ Որո՞նք են Հայկական լեռնաշխարհի երեք խոշոր լճերը

Սևանը, Վանը և Ուրմիան։

36․ Ո՞րն է Սևանա լճի նախկին անվանումը

Սևանն ունի քաղցրահամ ջրեր և հայտնի է նաև Գեղամա կամ Գեղարքունյաց ծով անուններով։

37․ Ո՞վ է Ուրարտուի առաջին արքան

Սարդուրի 1-ինը

38․ Ո՞վ է հիմնադրել Էրեբունի մայրաքաղաքը

Արգիշտի 1-ը

39․ Ասորեստանի ո՞ր արքան Ք․ա․ 833թ․ պարտվեց հայկական զորքերին

Սալմանասար 3-րդը

40․ Ո՞րն է Բրոնզե դարի կարևոր նվաճումը

բրոնզի դարի ընթացքում անկում է ապրում նախնադարյան հասարակությունը՝ իր տեղը զիջելով պետականություններին։

41․ Ո՞ւմ օրոք է Վանի թագավորությունն ունեցել տարածքային ամենամեծ աճ

Սարդուրի 2-ի օրոք

42․ Ո՞րն է Ուրմիա լճի նախկին անվանումը

Կապուտան ծով

43․ Որո՞նք են Հայկական լեռնախշարհի խոշոր գետերը

Սևանը, Վանը և Ուրմիան

44․ Ո՞րն է հայոց մայր գետը

Արաքս

45․ Ո՞վ է հաջորդել Սարդուրի 1-ին

Իշպուինի

46․ Ո՞ր թվականին է գահակալել Մենուա արքան

Ք․ա․ 810-786 թթ․

47․ Ո՞վ է հիմնադրել Տուշպա մայրաքաղաքը

Սարդուրի 1-ինը

48․ Ո՞ր գետում և ո՞ր արքայի օրոք հայ ժողովուրդը մկրտվեց քրիստոնյա

Աստվածաշնչի համաձայն՝ դրախտը եղել է Եփրատի ու Տիգրիսի ակունքներում։ Եփրատի արևելյան ճյուղի՝ Արածանիիջրերում 301 թ․ Հայոց Տրդատ 3-րդ Մեծ արքան, արքունիքը, զորքը և ժողովուրդը մկրտվել են քրիստոնյա։

49․ Որո՞նք են Հայկական լեռնաշխարհի նշանավոր դաշտերը

Հայկական լեռնաշխարհում նշանավոր են Արարատյան, Մշո, Կարնո (Էրզրումի), Ալաշկերտի, Շիրակի և այլ դաշտերը։

50․ Ո՞ր է Խալդի աստծո պաշտամունքի գլխավոր կենտրոնը

Մանա երկիրը, Արդինի-Մուսասիր քաղաքը։

February 28

Երիտասարդ խեծգետինը և նրա մայրը

«Ինչու՞ ես այդպես կողք-կողքի քայլում»: ասաց մայր խեցգետինը նրա որդուն. «Միշտ պետք է ուղիղ առաջ քայլել՝ ոտքի մատները շրջված»: -Ցույց տուր ինձ ինչպես քայլել, մայրիկ ջան,- հնազանդ պատասխանեց փոքրիկ խեցգետինը,- ես ուզում եմ սովորել։

Այսպիսով, ծեր խեցգետինը փորձեց ուղիղ առաջ գնալ: Բայց նա կարող էր միայն կողք-կողքի քայլել, ինչպես իր որդին։ Եվ երբ նա ուզում էր ոտքի մատները դուրս շրջել, սայթաքեց և քթի վրա ընկավ:

Category: Uncategorized | LEAVE A COMMENT
February 27

Վաղուց անցած-գնացած օրերից է այս վերհիշումը։

Իմ բարեկամ մի ընտանիք Սիմոն անունով մի սպասավոր ուներ։ Սիմոնը տարիներից ի վեր ծառայում էր նրանց մոտ. գոհ էին նրա աշխատանքից և թվում էր, որ ինքն էլ գոհ էր նրանցից։

Մի օր Սիմոնը ներկայանում է տանտիրուհուն և ասում.

— Խանում, ներող եղեք, ես ուզում եմ տուն գնամ, մեր գեղը։ Շատ շնորհակալ եմ ձեզանից, բայց էլ չեմ ուզում ծառայել։

— Ինչո՞ւ, Սիմոն ջան,– զարմացած հարցնում է տիկինը,— չէ” որ մենք քեզ միշտ լավ ենք նայել, տարիներ շարունակ մեր տանն ես եղել, սովորել ենք իրար։ Հիմա ի՞նչ պատահեց, ասա սրտաբաց։ Թե ռոճիկդ քիչ ես գտնում՝ ավելացնենք։ էնպես լինի, որ գոհ լինես մեզնից և մեր տանը մնաս։

— Չէ՛, խանում ջան, գիտեմ, որ ինձ հետ լավ եք վարվել, և ռոճիկիս մասին էլ գանգատ չունեմ, միայն թե ուզում եմ գեղ գնամ, ժամանակավոր. կարելի է մի քանի ամիս անց էլի ետ գամ։

— Բայց ինչո՞ւ ես մնում այդքան երկար ժամանակ, գեղում ի՞նչ կա որ…— Սիմոնը լռում է։

— Մեկ էլ որ՝ չասացիր գնալուդ պատճառը։

— Խանում ջան, ճշմարիտը որ կուզես իմանալ՝ ասեմ,— վճռողական շեշտով պատասխանում է Սիմոնը, –ուզում եմ գնալ, որ էլ իմ անունը չլսեմ։ Չլսեմ անունս՝ ականջս հանգստանա։ Թե չէ, էս ինչ կյանք է, ես կխելռեմ։ Շարունակ, ամեն օր — Սիմոն, սամավարը քցե, շո՛ւտ, շո՛ւտ արա։ Սամավարը քցում եմ, կրակը փչում եմ, մեկ էլ — Սիմո՛ն, աղայի կոշիկները արի տար, շուտ սրբիր՝ բեր։

Վազում եմ, կոշիկները տանում, սրբում եմ շտապով, հանկարծ՝ Սիմո՛ն վազե ֆայտոն բեր, օրիորդը տեղ է գընում, շո՛ւտ, շո՛ւտ։ Վազում եմ ֆայտոն բերելու՝ սամավարը թողնելով իր բախտին, կոշիկները սրբելը կիսատ, ֆայտոնը բերում եմ։ Սամավարը եփել, ջուրը թափվել Է. նորից ջուր եմ լցնում, նորից ածուխ եմ քցում։ Մեկ՝ սամավարն եմ փըչամ, մեկ՝ կոշիկները սրբում։

Նորից անունս.

— Տո՛ տղա Սիմոն, չայն ո՞ւր մնաց, բերաններս չորացավ։ Դեհ, գնա մի լիմոն Էլ բեր, միայն շո՜ւտ արա։

Մյուս կողմից աղայիս ձայնը.

— Տո՛, Սիմոն, կոշիկ սըբե՞լ Էր, թե սենյակ սրբել։ Մի ժամ եղավ։ Շտապում եմ, շո՛ւտ արա։

Ձեռքս կոշիկի միջից չհանած՝ դռան զանգը տալիս են։

— Սիմո՛ն, վազի՛ր, դուռը բաց, — էդ միջոցին, մեկ էլ պստիկ տղան.— Սիմոն, թռի մի տուփ պապիրոս բեր։ Դե՛հ, քեզ տեսնեմ… Դեհ, խանում ջան, բա ես ո՞նց անեմ, որ չխելռեմ։ Օրը հազար անգամ անունս լսում եմ.

– Սիմո՛ն, արի,

Սիմո՛ն, գնա,

Սիմո՛ն, տար,

Սիմո՛ն, բեր,

Սիմո՛ն, վազե,

Սիմո՛ն, թռիր,

Սիմո՛ն, Սիմո՛ն,

էլի

Սիմո՛ն, Սիմո՛ն…

էդ՝ ականջս խարտոցող Սիմոն անունը երազիս մեջ էլ եմ լսում, քունս հարամ է անում։

Տունը մարդ չեղած ժամանակ էլ պատերը ձեն են տալիս.

-Սիմո՛ն, Սիմո՛ն։

Անունս ինձ թշնամի է դառել, աչքիս գրողն է դաոել.

կատաղեցնում է ինձ, գժվեցնում է ինձ։ Կուզեմ փախչեմ աշխարհի ծայրը, որ զզվելի անունս էլ չլսեմ։

Չէ՛, խանում ջան, էլ ուժ չունեմ, հիմի շատ եմ խնդրում իրավունք տաս, երթամ մեր գեղը, մի քանի ամիս ականջս հանգստանա, հետո նորից կգամ։ Խոսք եմ տալիս, միամիտ եղեք…

1. Գրավոր բացատրի’ր հետեւյալ բառերը`խանում, սպասավոր, սրտաբաց, ռոճիկ, գանգատ, վճռական, սամավար, աղա, ֆայտոն։

խանում-Հարգական տիտղոս, որ կցվում է կնոջ անվանը:

սպասավոր-Հարուստ տներում զանազան ծառայություններ կատարող մարդ, տնային ծառա:

սրտաբաց-Սիրտը բաց, ջերմ՝ մտերմական վերաբերմունք ունեցող:

ռոճիկ-Աշխատավարձ:

գանգատ-բողոք:

վճռական-Որոշումներ՝ վճիռներ ընդունելու մեջ համարձակ ու հաստատակամ, արագորեն որոշում ընդունող:

աղա— Ազնվական, բարձր դասի պատկանող անձ:

ֆայտոն-Կառք:

2. Ի՞նչ զգացողություն ունեցար, երբ կարդացիր պատմվածքը։

Իմ մեղքը եկավ, և ես հուզվեցի: Սիմոնը իր գործի պատճառով քիչ էր մնում գժվել, և դա միայն իր անվան ու տիրոջ պատճառով: Իսկույն կուզենայի նրան այդ դրությունից հանել:

3.Խորհուրդ տո’ւր աղային եւ խանումին։

Պետք չէ ամեն անգամ դիմել սպասարկողին, երբեմն անրաժեշտ է փորձել մենակով անել:

4. Պատմվածքիդ առանձնացրո’ւ հականիշ զույգեր։

տար-բեր

արի-գնա

թշնամի-բարեկամ

5.Պատմվածքի համար նոր ավարտ հորինի’ր։

Վերջ ի վերջո խանումի մեղքը գալիս է և նա ազատում է Սիմոնին իր աշխատանքից և Սիմոնը, անչափ շնորհակալ լինելով հեռանում է:

Category: Uncategorized | LEAVE A COMMENT
February 25

Մարմինների էլեկտրականացում

Եթե շփելիս մարմինը ձեռք է բերում այլ առարկաները ձգելու հատկություն, ապա ասում են, որ մարմինն էլեկտրականացել է կամ ձեռք է բերել լիցք:

Լիցքավորված մարմինների փոխազդեցությունն անվանում են էլեկտրական փոխազդեցություն:
Եթե լիցքավորված ձողը մոտեցնեք ջրի բարակ շիթին, կարող ենք համոզվել, որ լիցքավորված մարմինը ձգում է նաև նրան։
Սաթը հույներն անվանում էին «էլեկտրոն»: Այստեղից էլ առաջացել է էլեկտրականություն բառը:
Լիցքավորված մարմինները կարող են ոչ միայն ձգել, այլ նաև`վանել միմյանց:
Ընդունված է մետաքսով շփելիս ապակու վրա առաջացած լիցքն անվանել դրական (+), բրդով շփելիս էբոնիտի վրա առաջացած լիցքը` բացասական (–): Continue reading